امر به معروف و نهی از منکر

السلام علیک یا سلطان

******

طبق تصریح آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم‏السلام امر به معروف و نهی از منکر از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است و اصولاً سایر واجبات به واسطه آن دو برپا می‏گردند.

امیرالمؤمنین علیه‏السلام فرموده است: امر به معروف و نهی از منکر را ترک مکنید که در غیر این صورت ستمگران بر شما مسلط می‏گردند و آنگاه هر قدر هم که دعا کنید اجابت نمی‏شود.

در جای دیگر نیز فرموده‏اند: قوام دین در سه چیز خلاصه می‏شود: امر به معروف، نهی از منکر و اقامه حدود.

با توجه به فرمایش حضرت رسول اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم که بالاترین جهاد سخن عدلی است که نزد فرمانروای ظالمی ایراد گردد حضرت رضا علیه‏السلام در مقاطع مختلف زندگی خویش با جلوه‏های گوناگون توانست با بالاترین جهاد سیاستهای باطل زمامداران ستمگر زمان خویش را نقش بر آب نماید و چهره حق و حقیقت را بنمایاند.

نقش امر به معروف و نهی از منکر به حدّی در زندگی آن حضرت بارز بود که یکی از مهمترین علل شهادت حضرت رضا علیه‏السلام محسوب می‏گردد. مرحوم شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا علیه‏السلام در باب اسباب شهادت آن حضرت، سه خبر نقل کرده است که مؤید ادعای مزبور می‏باشد.

و جالب اینجاست که در ضمن خبر اول حضرت به پرونده ثروت های بادآورده مأمون و غیرقانونی بودن آنها نیز اشارت کرده است.

مرحوم شیخ کلینی (متوفا به سال 329) درباره عذاب تارکان امر به معروف و نهی از منکر حدیثی از امام رضا علیه‏السلام نقل کرده که آن حضرت از قول رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم فرموده: زمانی که امت من نسبت به امر به معروف و نهی از منکر سهل انگاری کنند و مسؤولیت را به گردن یکدیگر اندازند (و هر کس منتظر این باشد که دیگری آن را انجام دهد) در این صورت بایستی منتظر عذاب الهی باشند و این کار آنها به منزله اعلان جنگ با خداست.

یکی از کنیزان مأمون چنین گفته است: «هنگامی که در منزل مأمون بودیم در بهشتی از خوردنی‏های و نوشیدنی‏ها و بوی خوش و پول فراوان بسر می‏بردیم اما همین که مأمون مرا به امام رضا علیه‏السلام بخشید دیگر از آن همه ناز و نعمت خبری نبود، زنی که سرپرست ما بود، شب ما را بیدار می‏کرد و به نماز وادار می‏ساخت که بر ما سخت و گران می‏آمد و آرزو می‏کردم از آنجا رهایی یابم ..»(24)

که البته به زودی توسط حضرت به دیگری بخشیده شد زیرا لیاقت خدمت در منزل امام را نداشت.

همانطور که ملاحظه می‏شود، امام نسبت به نماز شب خواندن اهل منزل عنایت داشتند و لذا به سرپرست زنان دستور داده بودند که آنها را در آن موقع بیدار نمایند.

در اینجا یادآوری این نکته بجاست که میان «تحمیل عقیده» و «تحمیل عمل در برخی امور» تفاوت وجود دارد. در قرآن کریم می‏خوانیم: «لا اکراه فی الدّین» [در دین تحمیل عقیده راه ندارد.] در صورتی که تحمیل عمل در برخی از موارد که مصلحت بالاتری وجود دارد نه تنها جایز بلکه ضروری می‏باشد. به عنوان مثال وقتی معلمی دلسوز، دانش‏آموز خود را به انجام پاره‏ای از تکالیف وادار می‏سازد، هیچگاه نمی‏خواهد تحمیل عقیده نماید بلکه به خاطر در نظر گرفتن صلاح و مصلحت دانش‏آموزش به وی نوعی عمل را اجبار می‏کند و چه بسا همان دانش‏آموز پس از رسیدن به مدارج عالی علمی از کار معلم بسیار خشنود و دلشاد گردد.

تذکرات دلسوزانه خمینی کبیر را مروری دوباره کنیم: باید همه بدانیم که آزادی به شکل غربی آن که موجب تباهی جوانان و دختران و پسران می‏شود از نظر اسلام و عقل محکوم است و تبلیغات و مقالات و سخنرانی‏ها و کتب و مجلات بر خلاف اسلام و عفت عمومی و مصالح کشور حرام است و بر همه ما و همه مسلمانان جلوگیری از آنها واجب است و از آزادی‏های مخرب باید جلوگیری شود و از آنچه در نظر شرع حرام و آنچه برخلاف مسیر ملت و کشور اسلامی و مخالف با حیثیت جمهوری اسلامی است بطورقاطع اگر جلوگیری نشود همه مسؤول می‏باشند و مردم و جوانان حزب‏اللّهی اگر برخورد به یکی از امور مذکور نمودند به دستگاههای مربوطه رجوع کنند و اگر آنان کوتاهی نمودند خودشان مکلف به جلوگیری هستند خداوند تعالی مددکار همه باشد.

lمنبع: کتاب هشت درس و پیام از هشتمین امام ،نویسنده: سیّد علی رضا جعفری